Die regte besluitnemingsraamwerk, ja, maar die verkeerde plek…

Ek het in die onlangse verlede redelik rondgereis en staatgemaak op sosiale nutsprogramme (“apps”) om gastehuis en bed-en-ontbyt verblyf op verskillende plekke te bespreek. Ek het al vantevore van “Airbnb” gehoor, maar nie werklik besef hoe kragtig en uitstekend sulke programme kan werk nie (ek het vir my doeleindes van die Suid-Afrikaanse pasgemaakte “Lekkeslaap” netwerk gebruik gemaak). Buiten dat jy jou verblyf volgens smaak en sak kan kies, is die bespreking en betaling daarvan alles in ʼn oogwink afgehandel. Verder word bevestiging en adresbesonderhede elektronies uitgestuur, plus “reminders” ʼn enkele dag of twee voor jy by die betrokke plek sou oornag.

Soortgelyk vind ek die gebruik van die taxidiens nutsprogram “Uber” baie nuttig, waarskynlik net beperk tot die groter metropole, maar vir iemand soos ek wat ʼn doelbewuste besluit geneem het om my eie voertuig kilometers (en uiteindelik hoë verskuilde voertuigkostes en verkeerstres) te beperk en, waar ek kan, openbare vervoer of taxidienste te gebruik, is dit van onskatbare waarde. Met “Uber” weet ek weet wie die taxibestuurder is, hoe ver hy van my optelpunt is (GPS tegnologie), die beraamde koste van die rit, en ek hoef geen kontant vir die rit te betaal nie omrede die koste daarvan elektronies van my bankrekening verhaal word.

So is daar sekerlik nog hordes sulke nutsprogramme vir alledaagse gebruik beskikbaar en die koms van hierdie tipe programmatuur het die besluitnemingsproses met sulke kwessies (waar om te bly, waar om te eet, watter besienswaardighede om te besoek, ens.) oneindig vergemaklik.

ʼn Belangrike gemene deler van al hierdie hedendaagse nutsprogramme is dat daar ʼn kliënt-terugvoer graderingsisteem (“customer review rating”) bestaan wat jy kan raadpleeg alvorens jy jou finale besluit hoef te neem. Waarskynlik nog meer belangrik, is dat hierdie terugvoer redelik akkuraat is – byvoorbeeld, ʼn vier-ster gradering is inderdaad vier sterre werd – onthou hierdie gradering is die samevoeging van objektiewe opinies, soos deur vorige kliënte ervaar, en met geen ander bybedoelings as om eerlik hul persoonlike ervaring met ander te deel nie. Dit opsigself is meer werd as hordes foto’s of ʼn netjiese beskrywing van die goedere of dienste (bemarkingsbrosjures) waarin jy mag belangstel.

Verder, ʼn diens met top-gradering is geneig om dieselfde hoë standaarde met verloop van tyd te handhaaf. Dieselfde geld ten opsigte van dienste met swakker graderings, wat geneig is om dieselfde minder goeie aanslae met verloop van tyd te ontvang. Byvoorbeeld, navorsing in Amerika het bevind dat top universiteite/kolleges hul rangorde-posisies met verloop van tyd min of meer handhaaf, m.a.w. ʼn relatief-onbekende kollege sal nie uit die bloute ʼn top-tien posisie inneem nie, of ʼn top kollege sal nie dramaties uit die top posisies val nie. Soortgelyke ervarings is geldig vir restaurante, hotelle en verblyfplekke, vermaak, professionele dienste en goedere soos motorvoertuie, “wit goedere”, en nog vele meer.

Dus, dit maak baie sin om sulke objektiewe inligting na te gaan alvorens jy jou finale besluit sou neem. Trouens, sonder om te veel van jou eie tyd te spandeer, kan hierdie
terugvoer-sisteme eintlik as ʼn betroubare “kortpad” (heuristiek of “rule of thumb”) tot goeie besluite en uitkomste beskou word.

Die tipiese, rasionele besluitnemingsraamwerk wat ons in alledaagse omgewing toepas kan as volg beskryf word:

Identifiseer ʼn behoefte; doen navorsing en versamel inligting; evalueer alternatiewe; neem ʼn besluit; evalueer tevredenheid met aankope.

ʼn Betroubare “kortpad” soos kliënte-terugvoer en graderingsisteme van goedere of dienste ondervang baie van die vereiste navorsingswerk om by dieselfde antwoorde uit te kom. Anders gestel, en om my gesprek uiteindelik na beleggings te lei, historiese prestasie in ʼn “konstante” besluitnemingsomgewing is van onskatbare waarde om ʼn goeie besluit te kan neem. Dit is egter ongelukkig nie waar as dit by beleggings kom nie omrede ʼn top-presterende belegging onwaarskynlik nog steeds ʼn top-presterende belegging ʼn paar jaar later sou wees!

Lees verder hieroor: besluitnemingsraamwerk

Vyftien Venynige Beleggingswaarhede

Die meeste mense is bykans obsessief daaroor om ‘n “goeie belegging” te vind. Terwyl ‘n “goeie belegging” inderdaad verskeie betekenisse vir verskillende mense op verskillende tye kan hê is dit opsigself nie die antwoord vir tekortkominge andersins in hul beleggingsplan nie. So byvoorbeeld behoort hul liefs daarop te fokus om hul persoonlike finansiële beplanning en besteding in orde te kry. Byvoorbeeld, maak dit sin dat ‘n persoon ‘n belegging wil maak terwyl hy of sy uitstaande kredietkaartskuld het waarop hemelhoë rentekoerse gehef word? Dus, instede van u tyd mors om ‘n “goeie belegging” te vind, bestee liefs u tyd daaraan hoe om meer geld te spaar, of as u wil, meer ekonomies met u geldsake om te gaan.

Bron:Venynige waarhede

Beleggingsverliese: Die emosionele ervaring van beleggers

Wiskundig uitgedruk is die  terme in die vergelyking

 

(1+1) = (3-1)

 

altyd gelyk aan mekaar en behoort dit as sulks geen invloed op individue se besluitneming te hê hoe om by die resultaat uit te kom nie, of om meer spesifiek te wees hul behoort geen voorkeur te hê ten opsigte van die “linkerkantse term” of “regterkantse term” van die vergelyking nie.

 

Die waarheid egter is dat die menslike gedrag bepaalde vooroordele het en nie werklik neutraal kan staan ten opsigte van sulke situasies nie. Sonder twyfel van teenspraak sal die meeste mense altyd die “linkerkant” verkies. Dit voel net baie beter om iets te wen as om iets prys te gee, hoewel beide situasies presies dieselfde netto uitkomste kon bied.

Bron: beleggingsverliese_emosie

Wiskundige geletterdheid, persepsies en besluitneming

In die onlangse verlede het twee artikels wat verslag gedoen het oor die gebrekkige kennisvlakke van wiskunde onder die breë publiek my oog gevang. Ek verwys nie hier na ingewikkelde algebra of trigonometrie soos van toepassing in die ingenieursbedryf of fisiese wetenskappe nie, maar bloot basiese of primêre wiskundige geletterdheid. Meer spesifiek, ‘n konseptuele verstaan wat sekere terme soos persentasies of verhoudings impliseer sodat ooglopende foute en wanpersepsies in alledaagse besluitneming uit die weg geruim kan word.

Lees verder hieroor: wiskundige-geletterdheid

Wanneer kan ek aftree?

Miskien is aftrede veronderstel om een van die hoogtepunte van jou lewe te wees – jy het immers hard gewerk en dalk dikwels na ander se pype gedans ten einde jou eie en werkgewer se mikpunte te haal en begrotings te laat klop. Nou gaan dit jou beurt wees om werklik te doen wat jy wil doen en net wanneer jy wil. Uiteindelik gaan jy ontslae wees van die ondraaglike elemente van die daaglikse werksroetine – vroeg opstaan, besige verkeer, langdradige vergaderings, om moeilike kliёnte te paai, ensovoorts.

Tog, al jou aftreeplanne en drome kan ernstig in die wiele gery word indien jy dalk ‘n nypende geldtekort in die gesig staar (terugslae met jou gesondheid kan ook jou aftreeplanne verongeluk, maar vir die doeleindes van hierdie skrywe sal ons aanvaar die geluksgodin betreffende jou gesondheid gaan aan jou kant wees). Dan kan aftrede allesbehalwe iets wees om na uit te sien en kan dit selfs ‘n baie traumatiese tydperk van jou lewe wees – beslis nie iets wat jy jouself sou wou gun gedurende die laaste fases van jou lewensbestaan nie.

Aftrede en die finansiёle beplanning daaromtrent word vir die meeste van ons eers ‘n werklikheid wanneer sommige van ons jarelange kollegas begin aftree en gereelde gesprekke hieromtrent in die kantoor plaasvind, tipies iewers in ons vroeё vyftigerjare. Ook kan dit wees dat die werkgewer daadwerklike personeelbesnoeiings deurvoer en dikwels is dit persone in hierdie ouderdomskategorieё wat noodgedwonge ernstige vrae moet stel oor hul onmiddelike loopbaanvooruitsigte en aftredebeplanning.

Lees verder hieroor: aftrede_ouderdom

25 Opmerkings oor volhoubare welvaartbestuur

Welvaart is ‘n relatiewe konsep. Die meeste van ons sal gelukkig wees om slegs ʼn deel van Oprah se finansiële rykdom te besit, maar nie as jy byvoorbeeld Bill Gates is nie. Netso, die meeste mense sou tevrede daarmee wees indien hul ʼn inkomste aangebied word wat as bogemiddeld in hul werksplek of omgewing beskou word, maar dieselfde inkomste in ʼn ander werksomgewing, wat daar as onder-gemiddeld beskou sou word, sal waarskynlik tot ongelukkigheid lei…

Lees verder hieroor: welvaartbestuur

Die uitdagings verbonde aan die keuse van aftree-inkomste opsies in lewende annuïteitsplanne

Eienaars van lewende annuïteitsplanne, d.w.s. persone wat die minimum aftreeouderdom van 55 jaar bereik het en vanuit hul aftreefondse afgetree het, het jaarliks die keuse om hul inkomstevlakke vir die komende twaalf maande te hersien. Op daardie stadium word die afgetredene die opsie gebied om sy bestaande inkomste vanuit die plan in randterme te handhaaf of aan te pas by veranderende behoeftes – solank die gekose inkomste tussen die minimum van 2.5% en maksimum 17.5% van die kapitaalwaarde van die plan is by hersieningsdatum.  ‘n Alternatiewe moontlikheid is om slegs die inkomste-keuse in terme van ‘n gekose persentasie te maak – bv. indien die inkomste die afgelope jaar 5% van kapitaalwaarde was, kan bloot by die 5% keuse vir die nuwe jaar gehou word. Dit beteken dat die nuwe inkomste herbereken sal word op hersieningsdatum en kan natuurlik baie meer of minder wees as vantevore omrede die opbrengs van die beleggingsportefeulje van die lewende annuïteit ‘n direkte invloed op die herberekende inkomste sal hê.

 

Watter een van hierdie metodes gebruik gaan word om die inkomste vir die nuwe jaar te hersien,  kan ‘n bepalende rol speel of die aftreeplan oor die langer termyn volhoubaar sal wees, m.a.w. die vermoë van die plan om in die inkomstebehoeftes van die afgetredene oor die lang termyn te kan voorsien.

Lees verder hieroor: aftree-inkomste_keuses